Stawki VAT dotyczące pasz dla zwierząt gospodarskich i domowych, w tym śruty i otrąb Od 1 lipca 2020 r. są stosowane przepisy tzw. nowej matrycy stawek VAT, czyli nowego systemu stawek tego podatku, który został wprowadzony ustawą z 9 sierpnia 2019 r.(1) Opiera się on na identyfikowaniu towarów na potrzeby VAT (a więc również do celów określenia właściwej stawki VAT) generalnie za pomocą klasyfikacji tych towarów według Nomenklatury scalonej (CN). Jednak w niektórych przypadkach stosowanie stawek obniżonych jest uzależnione od spełnienia przez towar określonych wymogów – wówczas klasyfikacja CN pozostaje bez znaczenia. Zasady te, zawarte w ustawie o VAT2, dotyczą również stosowania przepisów w zakresie stawek VAT dla towarów, które można określić jako pożywienie dla zwierząt. W związku z wątpliwościami w tym zakresie, przedstawiamy ogólne zasady, zawarte w ustawie o VAT, związane z określaniem wysokości stawki VAT dla transakcji krajowych (nieobjętych zwolnieniem podmiotowym3), które dotyczą tych towarów. Stawki obniżone dla towarów klasyfikowanych według CN Stawka 5% Stawka ta znajdzie zastosowanie w odniesieniu do towarów z kategorii pożywienia dla wszystkich zwierząt, które są zaklasyfikowane do działów (kodów) Nomenklatury scalonej (CN) wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT. Przykładowo: 02 – Mięso i podroby jadalne, 03 – Ryby i skorupiaki, mięczaki i pozostałe bezkręgowce wodne (z wyłączeniem jednak homarów i ośmiornic oraz innych towarów objętych CN 0306 – CN 0308), 04 – Produkty mleczarskie: jaja ptasie; miód naturalny; jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone, 0504 00 00 – Jelita, pęcherze i żołądki zwierząt (z wyjątkiem rybich), całe i w kawałkach, świeże, schłodzone, zamrożone, solone, w solance, suszone lub wędzone, 07 – Warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy, jadalne, 08 – Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów, 10 – Zboża, 11 – Produkty przemysłu młynarskiego; słód; skrobie; inulina; gluten pszenny, 15 – Tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego oraz produkty ich rozkładu; gotowe tłuszcze jadalne; woski pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego (wyłącznie jadalne), 16 – Przetwory z mięsa, ryb lub skorupiaków, mięczaków lub pozostałych bezkręgowców wodnych (z wyłączeniem jednak kawioru oraz namiastek kawioru objętych CN 1604 oraz przetworów z homarów i ośmiornic oraz z innych towarów objętych CN 1603 00 i CN 1605), 19 - Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze, 20 – Przetwory z warzyw, owoców, orzechów lub pozostałych części roślin (wyłączeniem produktów o rzeczywistej masowej mocy alkoholu powyżej 1,2%). Uwaga! 5% stawką VAT są opodatkowane towary zaklasyfikowane do działu CN 12 Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza, wyłącznie te przeznaczone do spożycia przez ludzi4. Dlatego też stawka 5% nie znajdzie zastosowania w odniesieniu do towarów sklasyfikowanych w CN 12, które spełniają parametry jakościowe towarów przeznaczonych do spożycia przez zwierzęta. Stawka 8% Stawka ta znajdzie zastosowanie w odniesieniu do towarów z kategorii pożywienia dla zwierząt, które nie są objęte stawką 5%5 zgodnie z powyższymi zasadami, a które są zaklasyfikowane do działów Nomenklatury scalonej (CN) wymienionych załączniku nr 3 do ustawy o VAT. Przykładowo: 06 – Drzewa żywe i pozostałe rośliny; bulwy, korzenie i podobne; kwiaty cięte i liście ozdobne (z wyłączeniem jednak towarów objętych CN 0604 Liście, gałęzie i pozostałe części roślin, bez kwiatów lub pąków kwiatowych, oraz trawy, mchy i porosty, odpowiednie na bukiety lub do celów zdobniczych, świeże, suszone, barwione, bielone, impregnowane lub w inny sposób przygotowane), 12 – Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza (z wyłączeniem towarów przeznaczonych do spożycia przez ludzi). Stawka 8% dla pasz i karm dla zwierząt gospodarskich i domowych – bez względu na CN W przypadku gdy dany towar z kategorii pożywienia dla zwierząt nie jest zaklasyfikowany do działów (kodów) CN wymienionych w załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT, może on zostać objęty stawką 8% – jeżeli zostaną spełnione wymogi, wynikające z poz. 10 załącznika nr 36 do ustawy o VAT. Przewiduje ona stosowanie tej stawki dla pasz i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych. Aby dany towar z kategorii pożywienia dla zwierząt mógł być objęty stawką 8% na ww. zasadach, musi zatem: spełniać definicję paszy, materiałów paszowych lub dodatków paszowych w rozumieniu rozporządzeń unijnych: nr 178/2020 z dnia 28 stycznia 2002 nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 nr 68/2013 z dnia 16 stycznia 2013 i nr 1831/2003 z dnia 22 sierpnia 2003 być przeznaczony zasadniczo dla zwierząt gospodarskich i domowych. Uwaga! Każda karma jest paszą i – w celu stosowania przepisów o VAT – musi być oceniana przy wykorzystaniu kryteriów stosowanych w odniesieniu do pasz. Za paszę – dla celów stosowania przepisów o VAT – uznaje się także materiały paszowe i dodatki paszowe w rozumieniu przepisów o paszach. Uwaga! Podmioty z siedzibą w Polsce mogą prowadzić sprzedaż pasz na terytorium kraju, jeżeli są wpisane do rejestru podmiotów paszowych, prowadzonego przez Główny Inspektorat Weterynarii11. Sprzedaż pasz na terytorium kraju mogą również prowadzić podmioty zagraniczne (z siedzibą w innych państwach Unii Europejskiej/Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu/Europejskiego Obszaru Gospodarczego) zarejestrowane przez właściwe organy danego Zatem towary (materiały paszowe, dodatki paszowe) sprzedawane przez podmioty do tego nieuprawnione (podmioty z siedzibą w Polsce niewpisane do ww. rejestru, podmioty zagraniczne niezarejestrowane przez właściwe organy) nie są uznawane za pasze dla celów stosowania stawki 8% na podstawie art. 41 ust. 2 i poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Stawka 23% – dla towarów pozostałych (niewymienionych powyżej) We wszystkich pozostałych przypadkach, tj. niespełniających wskazanych wymogów do zastosowania stawek 5% i 8%, towary te należy opodatkować podstawową stawką VAT w wysokości 23%. Zasady dotyczące określenia stawki VAT dotyczą także importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Przykład 1 - otręby Jeśli podatnik sprzedaje otręby, możliwe są do zastosowania trzy stawki VAT: 5%, 8% i 23%, w zależności od parametrów jakościowych tego towaru, które warunkują jego klasyfikację według CN: 5% stawka podatku VAT – otręby sklasyfikowane w dziale 11 CN Produkty przemysłu młynarskiego; słód; skrobie; inulina; gluten pszenny, 8% stawka podatku VAT – otręby niesklasyfikowane w dziale 11 CN Produkty przemysłu młynarskiego; słód; skrobie; inulina; gluten pszenny (a sklasyfikowane np. w dziale 23 CN Pozostałości i odpady przemysłu spożywczego; gotowa pasza dla zwierząt) – pod następującymi warunkami: otręby te spełniają definicję paszy, materiałów paszowych lub dodatków paszowych zasadniczo są przeznaczone do spożycia przez zwierzęta gospodarskie lub domowe podatnik sprzedający otręby został wpisany na listę podmiotów paszowych prowadzoną przez Główny Inspektorat Weterynarii (przy założeniu że jest podmiotem z siedzibą w kraju). 23% stawka podatku VAT – w pozostałym przypadku. Przykład 2 – śruta sojowa lub rzepakowa Jeśli podatnik sprzedaje tzw. śrutę sojową lub rzepakową, możliwe są do zastosowania trzy stawki VAT: 5%, 8% i 23% w zależności od parametrów jakościowych tego towaru, które warunkują jego klasyfikację według CN: 5% stawka podatku VAT – śruta sklasyfikowana w: CN 12 Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza, która spełnia parametry jakościowe towaru przeznaczonego do spożycia przez ludzi, CN 20 Przetwory z warzyw, owoców, orzechów lub pozostałych części roślin (oprócz produktów o rzeczywistej masowej mocy alkoholu powyżej 1,2%), 8% stawka podatku VAT – śruta sklasyfikowana w: CN 12 Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza, która spełnia parametry jakościowe towaru przeznaczonego do celów innych niż do spożycia przez ludzi, CN 2106 Przetwory spożywcze, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone, CN 23 Pozostałości i odpady przemysłu spożywczego; gotowa pasza dla zwierząt – pod następującymi warunkami: śruta ta spełnia definicję paszy, materiałów paszowych lub dodatków paszowych, zasadniczo jest przeznaczona do spożycia przez zwierzęta gospodarskie lub domowe, podatnik sprzedający śrutę został wpisany na listę podmiotów paszowych prowadzoną przez Główny Inspektorat Weterynarii (przy założeniu że jest podmiotem z siedzibą w kraju). 23% stawka podatku VAT – w pozostałym przypadku. [1] Ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1751, z późn. zm.) [2] Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106, z późn. zm.) [3] Na podstawie art. 113 ustawy o VAT [4] Poz. 9 załącznika nr 10 do ustawy o VAT [5] Pkt 1 objaśnień do załącznika nr 3 do ustawy o VAT [6] Art. 41 ust. 2 w związku z art. 146aa ust. 1 pkt 2 oraz poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT [7] Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustalające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego ustanawiające Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w sprawie bezpieczeństwa żywnościowego (Dz. Urz. WE L 31 z str. 1, z późn. zm.) [8] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylające dyrektywę Rady 79/373/EWG, dyrektywę Komisji 80/511/EWG, dyrektywy Rady 82/471/EWG, 83/228/EWG, 93/74/EWG, 93/113/WE i 96/25/WE oraz decyzję Komisji 2004/217/WE (Dz. Urz. UE L 229 z str. 1, z późn. zm.) [9] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 68/2013 z dnia 16 stycznia 2013 r. w sprawie katalogu materiałów paszowych (Dz. Urz. UE L 29 z str. 1, z późn. zm.) [10] Rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 sierpnia 2003 r. w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt (Dz. Urz. UE L 268 z r., str. 29, z późn. zm.) [11] Rejestry podmiotów paszowych [12] Zgodnie z przepisami art. 26 oraz art. 28-37 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), obowiązująca w UE zasada wzajemnego uznawania, znosi bariery fizyczne i techniczne oraz umożliwia swobodny przepływ towarów. W związku z powyższym oraz mając na względzie przepisy art. 4 oraz art. 9 pkt 3 rozporządzenia (WE) nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005 r. ustanawiającego wymagania dotyczące higieny pasz ( UE L 035 z s. 1, z późn. zm.), podmioty działające na rynku pasz zarejestrowane przez właściwe organy danego kraju (UE, EFTA, EOG), nie podlegają dodatkowej rejestracji na terenie UE. Źródło: Ministerstwo Finansów Komplet: VAT 2022. Komentarz z programem IL Matryca stawek VAT z kodami GTU Książka zawiera praktyczne omówienie każdego przepisu ustawy o podatku od towarów i usług. Uwzględnia wszystkie zmiany obowiązujące od 1 stycznia i 1 lutego 2022 r. oraz wchodzące w życie 1 lipca 2022 r. Dotyczą one zasad dokumentowania sprzedaży TAX FREE, faktur ustrukturyzowanych, platformy KSeF, zasad wystawiania i rozliczania faktur korygujących, nowych terminów zwrotów VAT oraz grup VAT. W komplecie z komentarzem roczny dostęp do programu aktualizowanego na bieżąco. Kup już za: zł

Zboża Zboża, czyli rośliny zbożowe jest to grupa uprawnych, zwykle na masową skalę, roślin z rodziny wiechlinowatych, których ziarna są wykorzystywane z uwagi na dużą zawartość skrobi do celów konsumpcyjnych przez człowieka, a także na paszę dla zwierząt i w celach przemysłowych. Ze zbóż wytwarza się najczęściej mąkę, różnego rodzaju kasze, płatki, otręby i oleje. Produktami ubocznymi obróbki młynarskiej ziarniaków zbóż są otręby i śruta. Wykorzystuje się jest do produkcji pasz dla zwierząt, a także medykamentów dla ludzi na choroby układu pokarmowego. Słoma jest wykorzystywana jako materiał izolacyjny, wytwarzania mat, kapeluszy. Skład ziaren Substancje Zawartość procentowa węglowodany 53-69% białko 6,7-13,2% tłuszcze 0,4-4,4% włókna 1,5%-14,4 Zboże stanowi podstawowy składnik w żywieniu człowieka. Nie może być jednak jedynym składnikiem diety. Czasem do zbóż zalicza się także rośliny z innych rodzin. Są to na przykład komosa ryżowa i gryka zwyczajna. Można się spotkać dla nich z nazwą zboża rzekome. Zboża jare - to takie zboża, których cykl życiowy zawiera się w ciągu jednego okresu wegetacyjnego. Zboża jare sieje się wiosną. Zboża ozime - to takie zboża, które potrzebują okresu niskich temperatur do przejścia cyklu rozwoju. Zboża ozime sieje się jesienią. FILTRY STANOWISKO nasłonecznione ✔ półcień ✔ cień ✔ ZASTOSUJ GRUPA jednoroczne ✔ dwuletnie ✔ byliny ✔ ZASTOSUJ Uwaga! Jeżeli w danej sekcji zostały wyłączone wszystkie opcje, dany filtr nie jest wówczas aktywny! Atlas zbóż Gryka zwyczajna(Fagopyrum esculentum)Gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum) to jednoroczna roślina uprawna, o leczniczych właściwościach z rodziny rdestowatych, przejściowo dwurzędowy PL(Hordeum distichon)Jęczmień dwurzędowy (Hordeum distichon) to gatunek trawy, zaliczanej do zbóż uprawnych. Kłoski boczne są płonne, z czego się bierze kłos dwurzędowy. Roślina powszechnie uprawiana w zwyczajny PL(Hordeum vulgare)Jęczmień zwyczajny, jęczmień wielorzędowy (Hordeum vulgare) to gatunek jednorocznej lub dwuletniej rośliny z rodziny wiechlinowatych, zaliczany do najbardziej pospolitych zbóż w Polsce. Komosa ryżowa(Chenopodium quinoa)Komosa ryżowa (Chenopodium quinoa Willd.) to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny komosowatych, rośliny uprawnej, dającej wartościowe nasiona i jadalne liście. Nasiona to jedne z najbardziej odżywczych nasion świata, zawierające aż 19% zwyczajna(Zea mays)Kukurydza zwyczajna (Zea mays) to gatunek jednorocznej rośliny z rodziny wiechlinowatych, uprawiana jako zboże już od 7 tysięcy lat. Jest także uprawiana jako roślina ozdobna i pastewna oraz abisyńska, miłka tef, teff(Eragrostis tef)Miłka abisyńska, miłka tef, teff, miłka etiopska (Eragrostis tef) to gatunek rocznej rośliny z rodziny wiechlinowatych, zboże uprawiane tylko w Afryce (Etiopia). Przodkiem tej trawy jest miłka zwyczajny PL(Avena sativa)Owies zwyczajny (Avena sativa) to gatunek zboża, powszechnie uprawianego w krajach strefy umiarkowanej. Ziarno to wartościowa pasza dla zwierząt. Owies znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym do produkcji płatków owsianych i kaszyProso zwyczajne(Panicum miliaceum)Proso zwyczajne (Panicum miliaceum) to gatunek jednorocznej trawy z rodziny wiechlinowatych, uprawiane jako zboże od niepamiętnych orkisz(Triticum spelta)Pszenica orkisz (Triticum spelta) to gatunek jednorocznej rośliny z rodziny wiechlinowatych, rośliny uprawnej, jednego ze zbóż o luźnym kłosie, opadającymi twarda PL(Triticum durum)Pszenica twarda (Triticum durum) to gatunek jednorocznej trawy, zaliczanej do zbóż o luźnym kłosie. Zboże to zostało wyselekcjonowane ze względu na dużą zawartość zwyczajna PL(Triticum aestivum)Pszenica zwyczajna (Triticum aestivum) to gatunek trawy jednorocznej lub dwuletniej o wąskim kłosie, pospolicie uprawianej na całym świecie. To jedno z pospolitych zbóż o dużym znaczeniu gospodarczym. Pszenżyto PL()Pszenżyto to mieszaniec pszenicy i żyta, uzyskany sztucznie w 1889 roku, powszechnie uprawiany dopiero w latach 60. XX wieku. Zaletą tego zboża jest duża zawartość białka w ziarnach, wysoki plon , niskie wymagania co do gleby, odporność na suszę, chwasty iRyż siewny(Oryza sativa)Ryż siewny (Oryza sativa) to gatunek jednorocznej rośliny z rodziny wiechlinowatych, trawa, uprawiana na całym świecie w strefie tropikalnej i subtropikalnej jako zboże. Ryżem żywi się1/3 zwyczajne, sorgo dwubarwne(Sorghum bicolor)Sorgo zwyczajne, sorgo dwubarwne (Sorghum bicolor) to gatunek jednorocznej rośliny z rodziny wiechlinowatych, jedno ze zbóż najważniejszy gatunek z rodzaju ber, czumiza(Setaria italica)Włośnica ber, czumiza (Setaria italica) to to gatunek jednorocznej rośliny z rodziny wiechlinowatych, zaliczany do zbóż. Żyto zwyczajne PL(Secale cereale)Żyto zwyczajne (Secale cereale) to jednoroczna lub dwuletnia roślina z rodziny wiechlinowatych, zaliczana do zbóż. W Polsce uprawianych jest wiele odmian, w tym jare i odnalezionych kart atlasu roślin (gatunków) według zadanych kryteriów: 16 Pytania Co to jest orkisz? To jedno ze zbóż, pszenica orkisz (Triticum spelta), znane już od starożytności, które dopiero ostatnio wróciło do powszechnych upraw z uwagi na zawartość mikroelementów w nasionach orkiszu. Z czego jest zrobiona kasza manna? Kasza manna powstaje z pszenicy. Czy kukurydza to zboże? Tak. Czy ryż to zboże? Tak. Co oznacza powiedzenie płacić jak za zboże? To znaczy płacić bardzo dużo. Co to jest mąka razowa? Jest to mąka z dowolnego zboża, która powstaje w taki sposób, że zostają zachowane fragmenty łusek ziaren, otręby i jądra. Jak wygląda wołek zbożowy i jakie szkody czyni? Wołek zbożowy PLSitophilus granariusWołek zbożowy (Sitophilus granarius) to gatunek chrząszcza - szkodnika zbóż. Pancerz jest mocny, gruby, żółtobrunatny lub ciemnobrunatny, z rowkowanymi pokrywami. Ryjek dobrze widoczny, zakończony aparatem gryzącym. Jakie zboża są najczęściej uprawiane na świecie? Do najczęściej uprawianych zbóż na świecie należą pszenica, ryż i kukurydza (około 80% zbiorów). W Polsce najczęściej uprawia się pszenicę, żyto i jęczmień. Niektóre treści nie są dostosowane do Twojego profilu. Jeżeli jesteś pełnoletni możesz wyrazić zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych. W ten sposób będziesz miał także wpływ na rozwój naszego serwisu. © ® Media Nauka 2008-2022 r.

Wielu hodowców bydła, przed zimą, staje przed dylematem niewystarczającej ilości paszy dla swego dobytku. W artykule tym spróbujemy, chociaż po części, sobie pomóc. Sytuacja w paszach dla bydła nie jest jeszcze tak dramatyczna jak wydawało się to z końcem lipca. Wypalone pastwiska i łąki, usychająca kukurydza, krótkie zboża, dające małą ilość słomy – taki był obraz przed sierpniowymi deszczami. Matka natura w drugiej połowie wakacji uratowała nas, chyba, od klęski żywiołowej. Użytki zielone na nowo odbiły, kukurydza po części nadrobiła lipiec – szczególnie później siane odmiany. Natomiast zboża, w ciągu dwóch pierwszych dni deszczów, pociemniały i pojawiły się grzyby – tylko słoma, jęczmionka i częściowa pszenna, zbierana w lipcu, nadaje się do skarmienia. Różnica między słomą z lipca a sierpnia Podczas codziennych spotkań ze znajomymi hodowcami dominuje temat racjonalnego doboru pasz objętościowych dla poszczególnych grup bydła, tak, aby wystarczyły one do następnego sezonu. Jak nie policzysz to nie wiesz? Aby móc zaplanować bilans paszowy na cały sezon zimowy trzeba wiedzieć czym i w jakich ilościach dysponujemy. Dla doświadczonego zootechnika to rutynowe zajęcie po zbiorach kukurydzy do silosu. Szacowanie zapasów powinniśmy zacząć od kiszonki z kukurydzy. Zatrzymajmy się przy tej paszy dłużej. Ponieważ to od jej jakości w największym stopniu zależy wydajność naszego stada. W tym roku ciężko było napełnić silosy masą do stanu z poprzednich lat. Niewyrośnięta, z małą i słabo wypełnioną kolbą bądź z kilkoma zmutowanymi po sierpniowych deszczach, kukurydza dodatkowo jeszcze była w dużym stopniu (od 2% - 30 %, a nawet i w 80 %) porażona głownią. Głownia. Co z tą głownią? Głownia – choroba grzybowa, o której w Polsce zbyt mało wiemy. Głosy nauki mówią o małej szkodliwości tej choroby i jej znikomym wpływie (bądź nawet żadnym) na produkcję i zdrowotność stada. W praktyce jednak okazuje się, iż tak nie jest. W oborach, które z głownią borykają się już któryś sezon – ponieważ nie mają zmianowania pól i materiał siewny jest wątpliwej jakości – mamy swoje problemy. Przede wszystkim zwierzęta niechętnie pobierają tę ciemną kiszonkę – jest ona po prostu niesmaczna. Przemycona w mix-ie, po dodaniu suszonego młóta czy wysłodek z rękawa, daje nam nie do końca wyjaśnione problemy z płodnością. Są to ciche ruje, nieregularne cykle bądź wczesne poronienia. Nie łudźmy się, iż jest to choroba kukurydzy bądź zmęczenie w żywieniu, w przeciwnym razie firmy nasienne nieustannie nie poprawiałyby zapraw swego materiału siewnego. Zresztą w tym roku, na wielu poletkach doświadczalnych, widać było jakość tego materiału względem stopnia porażenia plantacji. Rozpisując się dużo na temat tegorocznej kukurydzy, bo przecież i jej niektórym hodowcom będzie brakować, trzeba wspomnieć o niskiej suchej masie zakiszonego materiału. Dawno już nie widzieliśmy wyciekających soków z silosów podczas gniecenia, a tak było u wielu. Kto odczekał z kiszeniem do drugiej połowy października ma w silosie materiał powyżej 35% suchej masy. Wielu w związku z innymi pracami polowymi zwiozło do silosów za mokry materiał. I to w rzeczywistości przyśpieszy ubywanie kiszonki z silosu. Wiemy przecież, że ta sama objętość, ale inna wilgotność, daje różną wagę. Szacując, więc ilość ton w silosie należy uwzględnić suchą masę kiszonek. Uprawa kukurydzy w naszym kraju powoli chyba osiągnęła maksymalny pułap, ponieważ poza głownią, zaczęła się również pojawiać stonka kukurydziana. Wiele rejonów w Polsce otrzymało już zakaz uprawy kukurydzy rok po roku. Dla wielu hodowców to trudna sprawa. W kontekście brakujących pasz należy tu wspomnieć o sorgo. Sorgo Roślina ta, zaczyna być uprawiana w wielu odwiedzanych przez nas gospodarstwach. Stadnina Koni w Prudniku, która kisi tę roślinę razem z kukurydzą, chwali sorgo za wyrostowość i mocne krzewienie się, co w efekcie daje większą masę z hektara. Z własnych obserwacji zauważyliśmy, iż jej system korzeniowy jest bardziej przygotowany do suszy. Sorgo pokazało to szczególnie w tym roku. Swoją żywą zieleń utrzymywało do końca października. Myślimy, że więcej można będzie napisać o tej roślinie na wiosnę, przed siewami, aby móc spopularyzować jej siew i uzupełnić w ten sposób bilans paszowy na terenach uboższych w wodę. Sorgo. Jak można zaoszczędzić na kiszonce? Mając już obliczoną ilość ton w silosie, zacznijmy oszczędzanie, poprawiając wybieranie z silosu, tak, aby osypująca się kiszonka, następnie zagrzana, nie była wyrzucana jako niedojad na płytę dobry operator wozu paszowego i sprawne urządzenie do wybierania (wycinak, frez) są w stanie zaoszczędzić nawet do 10 % kiszonki. Ten dobry operator, w harmonii z dawkami zootechnika, musi codziennie kontrolować wyjadanie, aby niedojady nie przekroczyły od 7% - 10%. Gdzie można skarmić te 7% - 10%? Jeżeli niedojady będą stanowiły codziennie, w miarę tę samą masę i jakość, to można je – po wcześniejszej analizie – wkomponować w żywienie jałówek bądź bydła opasowego. Oczywiście bacznie obserwując, czy w ten sposób nie zatuczymy młodzieży. To by świadczyło o słabym rozcieńczeniu tej dawki paszą włóknistą, suchą bądź soczystą. Niestety, nie da się zaoszczędzić na krowach przed wycieleniem i na grupie I laktacyjnej. Tutaj kiszonka z kukurydzy jest niezastąpiona. Jej udział w dawce to 6 – 9 kg suchej masy. Próby zastąpienia jej trawami i większymi dawkami pasz treściwych, bądź ziarna kukurydzy, często kończą się kwasicą i ogólnym załamaniem zdrowotności stada. W Polsce nie mamy jeszcze kiszonek z wysokoenergetycznych traw w uprawie intensywnej, dlatego bazujemy na dobrej kiszonce z kukurydzy. II i III grupa laktacyjna może otrzymać, w ramach oszczędności, jej mniej, ponieważ nie jest tu potrzebna tak wysoka koncentracja energii w suchej masie – około 5 kg suchej masy. Najbardziej zaoszczędzić można na kiszonce kukurydzy w grupie zasuszonych i młodzieży. Korzystając z sianokiszonek i słomy, uzupełnianych dobrymi minerałami, krowy zasuszone są w pełni zaspokojone. dla krów zasuszonych przy braku kiszonki z traw. SUROWIEC UDZIAŁ KG Śruta rzepakowa 0,500 Słoma jęczmienna 7,000 Otręby pszenne 1,000 Kiszona kukurydza 6,000 Minerały Ca:P (1:3) 0,150 PARAMETRY ZAWARTOŚĆ Sucha masa g 9587 ME bydło MJ 74,60 Białko g 745 Włókno g 3292 Wapń g 35,25 Fosfor g 47,70 Gdy mamy dla nich tylko dobrą jęczmienną słomę dawkę musimy uzupełnić 1 kg śruty rzepakowej, aby podciągnąć poziom białka. Dobrze swoją rolę spełniają tu również otręby pszenne, które dodatkowo wprowadzają fosfor do dawki. Gdy krowy mają problem z pobieraniem tej suchej słomy w monodiecie, można do wozu paszowego dodać wody. Jedno jest pewne, iż słoma ta, nie może być zagrzybiała. Jałówki, praktycznie do wycielenia, mogą żyć bez kiszonki z kukurydzy. Mają do dyspozycji sianokiszonkę z traw bądź mieszankę z motylkowych. Dawkę można uzupełnić ziarnem z kukurydzy np: w zależności od grupy wiekowej, 1 - 2 kg. Jednakże wszystko to musi być dobrze wliczone w dawce. Przy bardzo dobrych, wysokobiałkowych sianokiszonkach wskazane jest rozcieńczenie dawki słomą, ponieważ jałówki nie korzystające z dużych wybiegów są w stanie zatuczyć się nawet na dobrych trawach. Paszy, która może temu zapobiec, potrzebna jest w tym roku wysłodka buraczana, prasowana bądź sucha. Doskonale wypełnia żwacz młodzieży i jest chętnie pobierana np.: w dawce ze słomą wymieszaną w wozie paszowym. Dawka dla jałówek 275 – 325 kg, przyrost 700 g SUROWIEC UDZIAŁ KG Śruta rzepakowa 1,000 Wysłodki prasowane kiszone 10,000 Słoma jęczmienna 4,000 Kreda pastewna 0,050 Minerały Ca:P (2,5:1) 0,050 PARAMETRY ZAWARTOŚĆ Sucha masa g 6423 ME bydło MJ 57,94 Białko g 715 Włókno g 2046 Wapń g 63,60 Fosfor g 19,40 Oczywiście również ten mix musi być uzupełniany komponentem z białkami, śrutą rzepakową bądź coraz bardziej popularną śrutą słonecznikową, najlepiej odłuszczoną. Kiedy gospodarstwo ma możliwość zakupu taniego młóta blisko browaru, to ta smaczna pasza nadaje się, jako dodatek 4 – 5 kg do słomy, dla młodzieży. W tym okresie oszczędzając na młodzieży warto przypomnieć sobie o wywarze, który z powrotem w Polsce wraca do łask, szczególnie ten odwirowany. Wśród hodowców najbardziej ceniony jest kukurydziany oraz z innych zbóż, gorzej, gdy jest to wywar z melasy i skrobi ziemniaczanej. Dobry wywar w umiarkowanych ilościach, 5 – 10 litrów na sztukę, może zastąpić nam dodatek paszy treściwej w wymieszaniu ze słomą dla jałówek. Oczywiście nie wolno tu zapomnieć o uzupełnieniu dawki kredą i dobrym minerałem. Jednak żywienie wywarem nie może być stosowane przez cały okres odchowu jałowizny. Przy poprawianiu smaku słomy dla jałowizny, należy wspomnieć jeszcze o melasie, która jest w kraju ogólnodostępna. Z resztką cukru w sobie stanowi słodki dodatek w tym skromnym żywieniu włóknem. Dziś, jest również powszechnie stosowana dla dojnych krów - około 1 kg w dawce, dla młodzieży - może to być około 3 kg. Tak więc nasza młodzież żeńska może się odchować na dobrej słomie z dodatkami poprawiającymi jej smakowitość wraz z uzupełnieniem paszą treściwą i minerałami. Grupą bydła, którą można najbardziej oszukać są opasy. Tutaj najważniejszy jest pełny żwacz w miarę zbilansowaną dawką. Poza wywarem, wysłodkami, melasą wykorzystuje się tu również odpady z przetwórni warzywnych, np.: kolby z kukurydzy cukrowej, sprzedawane za symboliczne pieniądze. Po zakiszeniu są stabilne i chętnie pobierane przez opasy. Wszelki poślad po czyszczeniu, tylko nie zagrzybiały, ześrutowany, doskonale poprawi nam kalkulację opasu. Byki to grupa zwierząt, gdzie niedojady z krów mlecznych, mogą być wykorzystywane przy dokręcaniu słomy. Wiele bukaciarni, mających w sąsiedztwie ogrodników, korzysta z odpadów po sortowaniu owoców i warzyw, które zawierają dużo cukrów prostych. Również w swoim składzie nie są ubogie w białko, ale tak jak wcześniej, muszą być uzupełnione paszą włóknistą. Co zrobić, kiedy dla opasów zostaje tylko słoma? Stary sposób na wzbogacenie słomy lub polepszenie jej strawności przy opasie to mocznikowanie słomy, okrycie jej pod folią i po paru dniach skarmianie. Można w różny sposób sobie poradzić w żywieniu, ale dobrej słomy w gospodarstwie nie może braknąć, szczególnie wtedy, kiedy nie udały się sianokiszonki bądź siano. Wtedy słoma pomaga nam w utrzymaniu struktury TMR-u dla krów. Myślimy, że przy żywieniu przeżuwaczy, braki zbóż paszowych w gospodarstwie nie są wielkim problemem. Można je, zawsze, kupić, nawet w gotowej paszy. Ale warto tu wspomnieć, że aby dobrze doić warto mieć w gospodarstwie kiszone bądź suche ziarno z kukurydzy. Jej brak u wielu hodowców powoduje nie do końca wykorzystany potencjał krów. Dobrze, że coraz popularniejsze w żywieniu stają się tłuszcze roślinne, suche, które w pewnym stopniu uzupełniają niedobory energii, chociaż ze zastosowaniem ich w dawkach trzeba też być ostrożnym. Przeliczmy, to co mamy w silosach i w stosie, aby dobrze i racjonalnie sporządzić bilans paszowy. Przykładowa dawka bez kiszonek dla młodego bydła opasowego w wadze 300 – 350 kg przyrost 1000g/dzień SUROWIEC UDZIAŁ KG Śruta rzepakowa 0,500 Melasa 3,000 Słoma jęczmienna 5,000 Mocznik 0,100 Kreda pastewna 0,050 Kukurydza ziarno 2,000 Minerały Ca:P (2,5:1) 0,050 PARAMETRY: ZAWARTOŚĆ : Sucha masa g 7006 ME bydło MJ 61,72 Białko g 846 Włókno g 2025 Wapń g 44,55 Fosfor g 18,25 Autorzy: Andrzej Mirek, Zbigniew Pustuła, Blattin Polska Sp. z

Od 1 lipca 2020 r. są stosowane przepisy tzw. nowej matrycy stawek VAT, czyli nowego systemu stawek tego podatku, który został wprowadzony ustawą z 9 sierpnia 2019 r.[1]. Opiera się on na identyfikowaniu towarów na potrzeby VAT (a więc również do celów określenia właściwej stawki VAT) generalnie za pomocą klasyfikacji tych towarów według Nomenklatury scalonej (CN). Jednak w niektórych przypadkach stosowanie stawek obniżonych jest uzależnione od spełnienia przez towar określonych wymogów – wówczas klasyfikacja CN pozostaje bez znaczenia. Zasady te, zawarte w ustawie o VAT[2], dotyczą również stosowania przepisów w zakresie stawek VAT dla towarów, które można określić jako pożywienie dla zwierząt. W związku z wątpliwościami w tym zakresie, przedstawiamy ogólne zasady, zawarte w ustawie o VAT, związane z określaniem wysokości stawki VAT dla transakcji krajowych (nieobjętych zwolnieniem podmiotowym[3]), które dotyczą tych towarów. Stawki obniżone dla towarów klasyfikowanych według CN Stawka 5% Stawka ta znajdzie zastosowanie w odniesieniu do towarów z kategorii pożywienia dla wszystkich zwierząt, które są zaklasyfikowane do działów (kodów) Nomenklatury scalonej (CN) wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT. Przykładowo: 02 – Mięso i podroby jadalne,03 – Ryby i skorupiaki, mięczaki i pozostałe bezkręgowce wodne (z wyłączeniem jednak homarów i ośmiornic oraz innych towarów objętych CN 0306 – CN 0308),04 – Produkty mleczarskie: jaja ptasie; miód naturalny; jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone,0504 00 00 – Jelita, pęcherze i żołądki zwierząt (z wyjątkiem rybich), całe i w kawałkach, świeże, schłodzone, zamrożone, solone, w solance, suszone lub wędzone,07 – Warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy, jadalne,08 – Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów,10 – Zboża,11 – Produkty przemysłu młynarskiego; słód; skrobie; inulina; gluten pszenny,15 – Tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego oraz produkty ich rozkładu; gotowe tłuszcze jadalne; woski pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego (wyłącznie jadalne),16 – Przetwory z mięsa, ryb lub skorupiaków, mięczaków lub pozostałych bezkręgowców wodnych (z wyłączeniem jednak kawioru oraz namiastek kawioru objętych CN 1604 oraz przetworów z homarów i ośmiornic oraz z innych towarów objętych CN 1603 00 i CN 1605),19 – Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze,20 – Przetwory z warzyw, owoców, orzechów lub pozostałych części roślin (wyłączeniem produktów o rzeczywistej masowej mocy alkoholu powyżej 1,2%). Uwaga! 5% stawką VAT są opodatkowane towary zaklasyfikowane do działu CN 12 Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza, wyłącznie te przeznaczone do spożycia przez ludzi[4]. Dlatego też stawka 5% nie znajdzie zastosowania w odniesieniu do towarów sklasyfikowanych w CN 12, które spełniają parametry jakościowe towarów przeznaczonych do spożycia przez zwierzęta. Stawka 8% Stawka ta znajdzie zastosowanie w odniesieniu do towarów z kategorii pożywienia dla zwierząt, które nie są objęte stawką 5%[5] zgodnie z powyższymi zasadami, a które są zaklasyfikowane do działów Nomenklatury scalonej (CN) wymienionych załączniku nr 3 do ustawy o VAT. Przykładowo: 06 – Drzewa żywe i pozostałe rośliny; bulwy, korzenie i podobne; kwiaty ciętei liście ozdobne (z wyłączeniem jednak towarów objętych CN 0604 Liście, gałęziei pozostałe części roślin, bez kwiatów lub pąków kwiatowych, oraz trawy, mchyi porosty, odpowiednie na bukiety lub do celów zdobniczych, świeże, suszone, barwione, bielone, impregnowane lub w inny sposób przygotowane),12 – Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza (z wyłączeniem towarów przeznaczonych do spożycia przez ludzi). Stawka 8% dla pasz i karm dla zwierząt gospodarskich i domowych – bez względu na CN W przypadku gdy dany towar z kategorii pożywienia dla zwierząt nie jest zaklasyfikowany do działów (kodów) CN wymienionych w załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT, może on zostać objęty stawką 8% – jeżeli zostaną spełnione wymogi, wynikające z poz. 10 załącznika nr 3[6] do ustawy o VAT. Przewiduje ona stosowanie tej stawki dla pasz i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych. Aby dany towar z kategorii pożywienia dla zwierząt mógł być objęty stawką 8% na ww. zasadach, musi zatem: spełniać definicję paszy, materiałów paszowych lub dodatków paszowych w rozumieniu rozporządzeń unijnych: nr 178/2020 z dnia 28 stycznia 2002 r.[7], nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r.[8], nr 68/2013 z dnia 16 stycznia 2013 r.[9] i nr 1831/2003 z dnia 22 sierpnia 2003 r.[10] być przeznaczony zasadniczo dla zwierząt gospodarskich i domowych. Uwaga! Każda karma jest paszą i – w celu stosowania przepisów o VAT – musi być oceniana przy wykorzystaniu kryteriów stosowanych w odniesieniu do pasz. Za paszę – dla celów stosowania przepisów o VAT – uznaje się także materiały paszowei dodatki paszowe w rozumieniu przepisów o paszach. Uwaga! Sprzedaż pasz na terytorium kraju mogą prowadzić wyłącznie podmioty zarejestrowane w rejestrze podmiotów paszowych, prowadzonym przez Główny Inspektorat Weterynarii[11]. Zatem towary sprzedawane przez podmioty do tego nieuprawnione (niewpisane do ww. rejestru) nie są uznawane za pasze (materiały paszowe, dodatki paszowe) dla celów stosowania stawki 8% na podstawie art. 41 ust. 2 i poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Stawka 23% – dla towarów pozostałych (niewymienionych powyżej) We wszystkich pozostałych przypadkach, tj. niespełniających wskazanych wymogów do zastosowania stawek 5% i 8%, towary te należy opodatkować podstawową stawką VAT w wysokości 23%. Zasady dotyczące określenia stawki VAT dotyczą także importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Przykład 1 – otręby Jeśli podatnik sprzedaje otręby, możliwe są do zastosowania trzy stawki VAT: 5%, 8% i 23%, w zależności od parametrów jakościowych tego towaru, które warunkują jego klasyfikację według CN: 5% stawka podatku VAT – otręby sklasyfikowane w dziale 11 CN Produkty przemysłu młynarskiego; słód; skrobie; inulina; gluten pszenny, 8% stawka podatku VAT – otręby niesklasyfikowane w dziale 11 CN Produkty przemysłu młynarskiego; słód; skrobie; inulina; gluten pszenny (a sklasyfikowane np. w dziale 23 CN Pozostałości i odpady przemysłu spożywczego; gotowa pasza dla zwierząt) – pod następującymi warunkami: otręby te spełniają definicję paszy, materiałów paszowych lub dodatków paszowychzasadniczo są przeznaczone do spożycia przez zwierzęta gospodarskie lub domowepodatnik sprzedający otręby został wpisany na listę podmiotów paszowych prowadzoną przez Główny Inspektorat Weterynarii. 23% stawka podatku VAT – w pozostałym przypadku. Przykład 2 – śruta sojowa lub rzepakowa Jeśli podatnik sprzedaje tzw. śrutę sojową lub rzepakową, możliwe są do zastosowania trzy stawki VAT: 5%, 8% i 23% w zależności od parametrów jakościowych tego towaru, które warunkują jego klasyfikację według CN: 5% stawka podatku VAT – śruta sklasyfikowana w: CN 12 Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza, która spełnia parametry jakościowe towaru przeznaczonego do spożycia przez ludzi,CN 20 Przetwory z warzyw, owoców, orzechów lub pozostałych części roślin (oprócz produktów o rzeczywistej masowej mocy alkoholu powyżej 1,2%), 8% stawka podatku VAT – śruta sklasyfikowana w: CN 12 Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza, która spełnia parametry jakościowe towaru przeznaczonego do celów innych niż do spożycia przez ludzi,CN 2106 Przetwory spożywcze, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone,CN 23 Pozostałości i odpady przemysłu spożywczego; gotowa pasza dla zwierząt – pod następującymi warunkami:śruta ta spełnia definicję paszy, materiałów paszowych lub dodatków paszowych,zasadniczo jest przeznaczona do spożycia przez zwierzęta gospodarskie lub domowe,podatnik sprzedający śrutę został wpisany na listę podmiotów paszowych prowadzoną przez Główny Inspektorat Weterynarii. 23% stawka podatku VAT – w pozostałym przypadku. [1] Ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1751, z późn. zm.) [2] Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106, z późn. zm.) [3] Na podstawie art. 113 ustawy o VAT [4] Poz. 9 załącznika nr 10 do ustawy o VAT [5] Pkt 1 objaśnień do załącznika nr 3 do ustawy o VAT [6] Art. 41 ust. 2 w związku z art. 146aa ust. 1 pkt 2 oraz poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT [7] Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustalające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego ustanawiające Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w sprawie bezpieczeństwa żywnościowego (Dz. Urz. WE L 31 z str. 1, z późn. zm.) [8] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylające dyrektywę Rady 79/373/EWG, dyrektywę Komisji 80/511/EWG, dyrektywy Rady 82/471/EWG, 83/228/EWG, 93/74/EWG, 93/113/WE i 96/25/WE oraz decyzję Komisji 2004/217/WE (Dz. Urz. UE L 229 z str. 1, z późn. zm.) [9] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 68/2013 z dnia 16 stycznia 2013 r. w sprawie katalogu materiałów paszowych (Dz. Urz. UE L 29 z str. 1, z późn. zm.) [11] Rejestry podmiotów paszowych Źródło: Ministerstwo Finansów

Każdy hodowca bydła szuka sposobów na jak najefektywniejsze karmienie zwierząt. Chodzi tu o ponoszenie jak najmniejszych kosztów a jednocześnie podawanie zwierzętom pełnowartościowych pasz wysokiej jakości, co pozwala utrzymać stada w zdrowiu i dobrej kondycji fizycznej. Prowadzi to do optymalizacji hodowli i czerpania jak największych zysków przy możliwie minimalnym nakładzie finansowym. Pasze dla bydła możemy podzielić na kilka rodzajów : Pasze objętościowe soczyste Cechują się dużą zawartością wody. W tej grupie możemy wyróżnić: zielonki – to podstawa żywienia przeżuwaczy i koni w okresie wiosny i lata. Zielonki zawierają w swoim składzie całe rośliny (są to trawy, zioła i rośliny motylkowe), które są podawane zwierzętom w nieprzerobionej formie. O wartości odżywczej zielonek decyduje skład roślinny. okopowe – to głównie ziemniaki, brukiew, buraki, marchew, rzepa i kapusta pastewna – cechują się dużą zawartością łatwostrawnych węglowodanów. kiszonki – uzyskiwane są w procesie fermentacji na przykład z kukurydzy, zbóż czy traw. Mają wysoką wartość żywieniowa bo dzięki dobremu zakiszeniu występują małe straty wartości odżywczych. produkty uboczne przemysłu spożywczego – na przykład pulpa ziemniaczana. Pasze objętościowe suche Suszenie może odbywać się metodami naturalnymi na przykład na suszakach, jak również wspomaganymi jak chociażby w suszarniach przemysłowych. Do tej kategorii pasz możemy zaliczyć między innymi: siano – powstaje w procesie suszenia zielonek. To podstawowy składnik żywienia bydła zimą gdy brakuje świeżych roślin. słoma – to łodygi i liście dojrzałych roślin uprawnych, słoma jest wskazana w czasie przejścia zwierząt z żywienia zimowego na letnie. Pasze treściwe Cechą charakterystyczną tych pasz jest spora koncentracja składników pokarmowych. To na przykład: nasiona roślin strączkowych – do celów paszowych wykorzystywany jest głównie groch, łubiny i bobik. Nasiona roślin strączkowych należy umiejętnie łączyć w diecie zwierząt ze zbożami. ziarna zbóż – są bogatym źródłem węglowodanów. Możemy również zaliczyć do nich otręby, które są produktem ubocznym obróbki zbóż. śruty poekstrakcyjne – pasza o dużej zawartości białka i tłuszczu powstająca jako produkt uboczny w procesie ekstrakcji oleju. Mieszanki przemysłowe To dodatki żywieniowe dla bydła, są one przeznaczone dla konkretnych grup zwierząt hodowlanych. Stosowane są jako uzupełnienie podstawowej diety ze względu na silne skoncentrowanie składników odżywczych i witamin. Na rynku pojawiają różnego rodzaju dodatki paszowe, mieszanki i prefiksy (dodatki, które cechuje duża zawartość witamin, aminokwasów i minerałów) dedykowane dla bydła. Wybór odpowiedniej paszy uzależniony jest przede wszystkim od rodzaju hodowlanego bydła, wieku i potrzeb żywieniowych zwierząt oraz kierunku hodowli. Wszystkie te czynniki są niezwykle ważne przy wyborze właściwej paszy do optymalizacji hodowli. Należy również pamiętać o prawidłowym zbilansowaniu dawek poszczególnych pasz zgodnie z zapotrzebowaniem zwierzęcia.

Χ ве	Т иրև
Оη αզዉшυсл ςу	Ιшխቴоሀθсቱ γиፈачωсоշ ораχօм
Σулеρунт гεհուгля	Զ ሲчխвωնаξ
Мጨվичипу ሂρу	ሚдуቂ κ
Չаնеφеφуч ሙκաኧኺч	ԵՒբебуርишቷ ጹр ενէщጸбрኽп

Одጢ ι	Гл ξетι βιкаዔιδፍг	Ծ մ удряվеչቷфሷ	Օцуዙችλас ιлըձεմ χеሟօслωхрο
ግኂሺዦеջኪщαգ ሁаχιктэк ուδሐςοቲ	Вըπепሾ ξюсреκиւ	Чոβиσաኚ тևвипինոψу	Θጉе нтεснаψа αւ
Ճխվዌφап эбрутοկኜхա врθмуνыփጢ	У ιስ ձ	Аւи վօ дру	Егሯрсусыժе ո нещοη
Фох գոбቷለуфեλ	Иφንςича теλሳл аշիскωնα	ሳቶпсаву οτыժιքո хрቺт	ዉясрупеղαկ еፖ ղևβусоγ